| Hareket formülleri, genellikle lise düzeyinde matematik ve fizik derslerinde görülen ve birçok problem çözümünde kullanılan önemli araçlardır. Temel eğitim içeriğinde yer alan bu derslerin konusu olan hareket problemleri, kendilerine özgü türetilmiş formüllerle öğrencileri kısa sürede sonuca ulaştırır. Hareket formülleri, hareket hali ve yer değiştirme durumları sonucu oluşmuştur.
Hareket Nedir?
Hareket, bir cismin sabit sayılan bir noktaya göre zamanla yer değiştirmesi demektir. Örneğin, oturduğumuz yerden duvarda asılı olan saate baktığımızda saatin hareket etmediğini ancak saatin içindeki akrep ve yelkovanın bize göre hareket ettiğini görebiliriz. Hareket, gözlemlendiği sisteme göre değişiklik gösteren bir kavramdır. Buna bağlı olarak da birçok hareket formülü vardır. Örneğin, iki yolcu birbirine göre bakıldığında hareket etmez. Ancak dışarıdan hareket halindeki bir otobüse bakan kişiye göre iki yolcu da hareket halindedir.
Yer Değiştirme Nedir?
Yer değiştirme, bir kişi ya da cismin ilk bulunduğu noktadan farklı bir noktaya gelmesi ya da getirilmesi sonucu oluşan son halidir. Yer değiştirme vektörel bir büyüklüktür; son konum ile ilk konumun farkı yer değiştirmeyi, yani hareket halinin kaç metre veya santimetre olduğunu verir.
Temel Hareket Formülleri
Yer Değiştirme Formülü
Yer değiştirme (Hareketlilik) = Son konum - İlk konum
Örnek:
- BC = AC - AB
- Sayısal verilerle: 70 = 100 - 30
Bu formül, hareket formüllerinin temelini oluşturmaktadır. En temel formüldür. Bu hareket formülünden yola çıkarak bazen ilk konumu bazen de son konumu bulmak mümkündür. Önemli olan en temel hareket formülleri arasından bu formülü bilmektir. Kalanı sadece matematiksel yetenek işidir.
Son Konum Formülü
Son konum = Hareketlilik + İlk konum
Örnek:
- AC = BC + AB
- Sayısal verilerle: 100 = 70 + 30
Hız ve Zaman İlişkisi
Hareket formüllerinde hız ve zaman da önemli bir yer tutar. Hız, bir cismin birim zamanda aldığı yolu ifade eder. Zaman ise hareketin süresini belirtir. Temel hız formülü şu şekildedir:
Hız = Alınan Yol / Geçen Zaman
Örnek:
- Bir araç 120 km yolu 2 saatte alıyorsa, hızı 120 km / 2 saat = 60 km/saattir.
Ekstra Bilgiler
Hareket formülleri sadece düz bir çizgide değil, aynı zamanda eğrisel hareketlerde de kullanılır. Eğrisel hareketlerde hız ve ivme gibi kavramlar da devreye girer. İvme, hızın zamanla değişimidir ve şu formülle ifade edilir:
İvme = Hız Değişimi / Zaman Değişimi
Örnek:
- Bir araç 0'dan 60 km/sa hıza 10 saniyede ulaşıyorsa, ivmesi 60 km/sa / 10 s = 6 km/sa²'dir.
Bu bilgiler ışığında, hareket formülleri hem günlük yaşamda hem de bilimsel çalışmalarda geniş bir kullanım alanına sahiptir. Bu formüller, doğru bir şekilde kullanıldığında birçok karmaşık problemi çözmek için etkili araçlar sunar.
|
