Toluen Formülü
Toluen, daha önce toluol olarak adlandırılan, tiner benzeri kokusu olan, renksiz ve suda çözünmeyen bir sıvı bileşiktir. Toluenin kimyasal formülü C7H8 şeklindedir. Bu formülde, fenil grubuna bağlı bir metil (CH3) grubu bulunur. Toluen, bir benzen türevidir ve uluslararası sistematik ismi metil benzen olarak bilinir. Ayrıca toluen, aromatik bir hidrokarbondur.
Toluenin Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri
Toluenin kaynama noktası 111°C ve erime noktası -98°C olarak bilinmektedir. Tatlı ve keskin bir kokuya sahiptir, bu koku benzene benzer. Toluen, organik kimyada geç tanınan ve yapısı geç anlaşılan bileşikler arasındadır. Benzene bir metil grubu eklenmesiyle oluşan toluen, yapısal ve kimyasal olarak benzenden farklı özellikler gösterir.
Toluenin Endüstriyel Özellikleri
- Toluen polar bir yapıya sahip olmamasına rağmen çok iyi bir çözücü olarak bilinir. Ancak reaksiyon tamamlandıktan sonra tepkime ortamından uzaklaştırılması oldukça zordur, bu nedenle tepkime ortamında kirliliğe neden olabilir.
- Toluenin kokusu pek hoş değildir.
- Sanayide benzenden daha çok tercih edilmesinin nedeni, kanserojen etkisinin olmamasıdır.
- Toluen, en kuvvetli asit ve kuvvetli oksitleyiciler ile tepkimeye girebilir. Üzerinde taşıdığı metil grubu, toluenin yapısına 25 kat daha reaktiflik etkisi katar.
- Toluenin endüstriyel üretimi fosil yakıt kaynaklarından elde edildiği için benzene göre daha ucuzdur. Bu yüzden benzene göre daha büyük miktarlarda toluen üretilebilir.
- Tolueni 65-100°C'ye kadar ısıttıktan sonra karanlıkta klor gazından geçirilir. Karışımın ağırlığı %37 artana kadar bu reaksiyon devam ettirilir. Bu reaksiyon karışımı hafif alkali yapılarak distile edilir. Ancak bu reaksiyon sonucunda yan ürün olarak benzen klorür ortaya çıkar. Tolueni fazlası geri kazanılır ve klorinasyon reaktörüne döndürülür.
Toluenin Kullanım Alanları
- Toluen genellikle solvent yani çözücü olarak kullanılır. Ayrıca boyaları inceltmede de kullanılabilir.
- En yaygın kullanım alanı benzen ve kesilen organik bileşiklerin elde edilmesidir.
- Genel olarak toluen, kimyasal tepkimelerde reaktif olarak kullanılır.
- Toluen, patlayıcı madde yapımında kullanılan ana maddedir.
- Toluen, plastik (kauçuk) yapımında kullanılır. Ayrıca toluen, yakıtlarda oktan arttırıcı olarak da bilinmektedir.
- Toluen, iyi bir temizleyici görevi de üstlenir ve fullerene indikatörü olarak da kullanılabilir.
- Toluen, önemli bir karbon kaynağı olarak da bilinmektedir.
- Tolueni oksitlediğinizde, ortamda benzaldehit ve benzoik asit gibi önemli ara maddeler ortaya çıkar.
- Toluenin esas kaynağı fırın gazıdır. Ancak bu yöntem pek kullanılmamaktadır. Bunun yerine gaz yağının katalitik bozulması ve destilasyonu ile ham maddelerin ayrışması yöntemiyle elde edilmektedir.
- Toluen, boya ve petrokimya endüstrisinde kullanılır.
Ekstra Bilgiler
Toluen, sağlık açısından dikkatle ele alınması gereken bir bileşiktir. Uzun süreli maruziyet, merkezi sinir sistemi üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Bu nedenle toluen ile çalışırken uygun güvenlik önlemleri alınmalıdır. Ayrıca toluen, çevre için de potansiyel bir kirletici olabilir, bu nedenle atık yönetimi ve çevresel koruma önlemleri dikkate alınmalıdır.
|
