Azot dioksit, kimyasal formülü NO₂ olan bir bileşiktir. Bu gaz, kırmızımsı kahverengi renkte olup oldukça zehirlidir ve keskin bir kokuya sahiptir. Solunması durumunda şiddetli öksürüğe neden olabilir. Azot dioksit suda oldukça iyi çözünür ve bir azot (N) atomunun iki oksijen (O) atomuyla birleştirilmesi ile oluşur.

NO₂ gazı, fosil yakıtların yanması sonucu ortaya çıkar. Fosil yakıtlar arasında kömür, petrol ve doğal gaz bulunur. Araçların egzoz gazlarında, ısınma amacıyla kullanılan doğal gaz ve kömür gibi yakıtlarda yanma sonucu bol miktarda azot dioksit doğaya salınır. Azot dioksit gazının aşırı yayılması çevresel ve sağlık açısından ciddi problemlere yol açabilir.

Azot dioksitin oluşumuna katkıda bulunan azot oksitleri, temel hava kirleticilerindendir. Madencilik, asetilen kaynakçılığı, patlayıcı üretimi gibi endüstriyel faaliyetlerde azot oksitlerine yüksek derecede maruz kalınır. Sigara içmek de buna dahildir. Bu maruziyet insan vücudunda toksik etkiye yol açar ve bronşiollere, alveollere zarar verir. Azot oksitlerine uzun süre maruz kalınması üst solunum yollarında ciddi hasara neden olabilir. Azot dioksit, protein oksidasyonu ve lipid peroksidasyonu yaparak hücre membranına zarar verir. Aşırı maruz kalındığında bireylerde; öksürük, yorgunluk, bulantı, baş ağrısı ve göğüste sıkışma hissi gibi semptomlar görülebilir.

Azot dioksit, atmosferde birikerek çeşitli çevresel sorunlara neden olur. Bu gaz, güneş ışığı etkisiyle fotokimyasal reaksiyonlara girerek yer seviyesinde ozon oluşumuna katkıda bulunur. Yer seviyesindeki ozon, insan sağlığına zararlı olmasının yanı sıra bitki örtüsüne ve tarım ürünlerine de zarar verir.

Buna ek olarak, azot dioksit yağmur sularını asidik hale getirerek asit yağmurlarına neden olur. Asit yağmurları, su kaynaklarını kirletir, toprak verimliliğini azaltır ve ekosistemlere zarar verir.

Azot dioksit emisyonlarını azaltmak için çeşitli önlemler alınabilir. Bu önlemler arasında:

Bu önlemler, azot dioksit emisyonlarını azaltarak hem çevresel hem de sağlık açısından olumlu etkiler yaratabilir.

Sonuç olarak, azot dioksit formülü NO₂ olan zehirli bir gazdır ve çeşitli yanma süreçlerinde ortaya çıkar. Hem insan sağlığı hem de çevre üzerinde ciddi olumsuz etkileri vardır. Bu nedenle, azot dioksit emisyonlarını kontrol altına almak büyük önem taşır.